US MARKET : २० सप्टेंबर २०२४ रोजी, अमेरिकेच्या फेडरल रिझर्वने (FED) आपल्या व्याजदरांमध्ये ५० बेसिस पॉइंट्स (bps) म्हणजेच ०.५० % कपात केली, ज्यामुळे आता फेडरल फंड्स रेट ४.७५% – ५% च्या दरम्यान आहे. ही दरकपात ( Rate Cut) मागील चार वर्षांतली पहिली दरकपात आहे. फेडरल रिझर्वचे अध्यक्ष जेरोम पावेल यांनी यावेळी अर्थव्यवस्थेच्या संथ वाढीला चालना देण्यासाठी हा निर्णय घेण्यात आल्याचे स्पष्ट केले. जागतिक अर्थव्यवस्थेतील अनिश्चितता, व्यापार तणाव, आणि महागाईला नियंत्रित ठेवण्याचा उद्देश फेडच्या या निर्णयामागील प्रमुख घटक आहेत.
पावेल यांनी यावेळी सांगितले की, या दरकपातीमुळे ग्राहक आणि उद्योग दोघांनाही मोठा फायदा होईल. कमी व्याजदरांमुळे कर्ज घेणे स्वस्त होईल, ज्यामुळे घर, गाडी, किंवा मोठ्या खरेदीसाठी ग्राहकांना प्रेरणा मिळेल. आर्थिक वाढीसाठी ग्राहक खर्च महत्त्वाचा आहे, आणि फेडची ही योजना त्यावर भर देईल. उद्योगांसाठी कमी व्याजदर गुंतवणुकीत वाढ करून आर्थिक क्रियाशीलता वाढवण्यास मदत करतील, ज्यामुळे रोजगार निर्मिती होईल आणि आर्थिक गती वाढेल.
तथापि, पावेल यांनी यावेळी काही आव्हानांचाही उल्लेख केला. सध्या अमेरिकेतील बेरोजगारी दर ४.२% आहे, ज्यामध्ये काही प्रमाणात वाढ झाली आहे. दरमहा सरासरी १.१६ लाख नवे रोजगार तयार होत आहेत. महागाईने देखील आपली तीव्रता कमी केली असून, ती २.३% च्या जवळपास आहे, परंतु भविष्यातील घडामोडींवर लक्ष ठेवून महागाईतील अस्थिरता टाळणे महत्त्वाचे राहील.
फेडरल रिझर्व अजूनही “क्वांटिटेटिव्ह टायटनिंग” धोरणावर काम करत आहे, ज्याचा उद्देश आहे आपल्या बॅलन्स शीटमधील भांडवल हळूहळू कमी करणे. आर्थिक स्थिरतेसाठी हे धोरण महत्त्वाचे आहे, परंतु फेड जास्त कडक उपाय योजना न करता आर्थिक वाढीला प्रोत्साहन देण्यावर लक्ष केंद्रित करत आहे. आर्थिक घडामोडींवर आधारित फेड आपले धोरण सातत्याने बदलत राहील, असे पावेल यांनी यावेळी स्पष्ट केले.
फेडच्या या निर्णयामुळे अमेरिकन अर्थव्यवस्था आणि गुंतवणूकदारांवर थेट परिणाम होईल, तर जागतिक बाजारपेठांवरही त्याचा अप्रत्यक्ष परिणाम जाणवू शकतो.
अमेरिकेच्या फेडरल रिझर्व्हने घेतलेला निर्णय नेहमीच जागतिक अर्थव्यवस्थेवर दूरगामी परिणाम करणारा असतो. या वेळी फेडने ५० बेसिस पॉइंट्स (bps) म्हणजेच ०.५० टक्क्यांनी व्याजदर कमी केले आहेत, आणि या निर्णयाचा भारतीय शेअर बाजारावर तसेच अर्थव्यवस्थेवर काय परिणाम होईल याचा अंदाज लावणे महत्त्वाचे ठरते.
दरकपात म्हणजे काय ?
दरकपात ही केंद्रीय बँकेने आपल्या व्याजदरांमध्ये केलेली कपात असते. अमेरिकन फेडरल रिझर्व्हचा “फेडरल फंड्स रेट” हा दर बँकांना एकमेकांना कर्ज देण्यासाठी लागू असतो. जेव्हा फेड दरकपात करते, तेव्हा कर्ज घेणे स्वस्त होते, त्यामुळे ग्राहक आणि व्यवसायांना जास्त खर्च आणि गुंतवणूक करणे सोपे होते. त्यामुळे आर्थिक वाढीला चालना मिळते.
फेडने दरकपात का केली ? Why did the Fed cut rates?
फेड दरकपात करताना एक मुख्य कारण असते: आर्थिक मंदीची चिन्हे. या वेळी जागतिक स्तरावर व्यापार तणाव आणि मंदीची लक्षणे असल्यामुळे फेडने आर्थिक गतीला चालना देण्यासाठी हा निर्णय घेतला आहे. कमी व्याजदरांमुळे उद्योगांनाही कर्ज घेणे सोपे होते, आणि ते त्यांची कार्यक्षमता वाढवण्यासाठी जास्त गुंतवणूक करू शकतात.
भारतीय अर्थव्यवस्थेवर परिणाम
१. रुपया-डॉलर विनिमय दर
फेडची दरकपात झाल्यावर अमेरिकन डॉलर कमजोर होतो, ज्यामुळे भारतीय रुपया मजबूत होण्याची शक्यता असते. याचा परिणाम म्हणजे भारतातील आयात स्वस्त होऊ शकते. मात्र, निर्यातदारांसाठी हा एक धोका ठरू शकतो, कारण भारतीय माल परदेशात महाग होऊ शकतो.
२. विदेशी गुंतवणूक
अमेरिकेतील कमी व्याजदरांमुळे गुंतवणूकदारांना भारतासारख्या उदयोन्मुख बाजारपेठेत जास्त परतावा मिळू शकतो. त्यामुळे भारतात विदेशी पोर्टफोलिओ गुंतवणूक (FPI) आणि थेट विदेशी गुंतवणूक (FDI) वाढण्याची शक्यता आहे. परंतु, ही वाढत असलेली गुंतवणूक काहीवेळा बाजारपेठ अस्थिर करु शकते.
३. बँकिंग आणि वित्तीय सेवा क्षेत्र
दरकपातीमुळे बँकिंग क्षेत्राला मोठा फायदा होऊ शकतो. कर्ज घेणे स्वस्त झाले की बँकांच्या व्यवसायात वाढ होईल, तसेच वित्तीय सेवांसारख्या क्षेत्रातील कंपन्यांनाही याचा लाभ होईल. बँकिंग, फायनान्स, आणि इन्फ्रास्ट्रक्चर क्षेत्रातील शेअर्समध्ये तेजी येण्याची शक्यता आहे.
४. तेलाचे दर आणि महागाई
अमेरिकन डॉलर कमजोर झाल्यामुळे आंतरराष्ट्रीय बाजारात तेलाच्या किंमती वाढण्याची शक्यता असते. भारत हा मोठ्या प्रमाणात तेल आयात करणारा देश असल्यामुळे यामुळे व्यापार तुटवडा (trade deficit) वाढू शकतो, आणि महागाईला चालना मिळू शकते.
५. IT क्षेत्रावर परिणाम
दरकपातीनंतर IT सेवा क्षेत्राला फायदा होऊ शकतो, कारण तंत्रज्ञान कंपन्यांना कमी व्याजदरांमुळे ऑपरेशनल खर्च कमी होतो. कंपन्यांनी आपली व्यावसायिक कार्यक्षमता वाढवण्यासाठी केलेल्या गुंतवणुकीमुळे शेअर किमतीत वाढ होऊ शकते. याचा Tech Mahindra, Infosys, TCS, आणि Wipro सारख्या कंपन्यांना फायदा होऊ शकतो.
Chair Powell answers reporters' questions at the #FOMC press conference on September 18, 2024.https://t.co/siWde1ROZbhttps://t.co/3dGZWIuDAp
— Federal Reserve (@federalreserve) September 18, 2024
शेअर बाजारावरील परिणाम
फेडच्या दरकपातीनंतर भारतीय शेअर बाजारात मोठ्या कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये तेजी दिसून येऊ शकते, तर छोट्या आणि मध्यम कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये घसरण होण्याची शक्यता आहे. विशेषतः बँकिंग आणि वित्तीय क्षेत्रातील कंपन्यांना या दरकपातीमुळे मोठा फायदा होईल.
अमेरिकेच्या फेडरल रिझर्व्हच्या दरकपातेमुळे भारतीय अर्थव्यवस्थेला एकाच वेळी फायदे आणि तोटे होऊ शकतात. एकीकडे, रुपया मजबूत होऊन आयात स्वस्त होईल, तर दुसरीकडे, निर्यातीत अडचणी निर्माण होतील. भारतीय गुंतवणूकदारांनी बाजारातील अस्थिरतेला समजून घेत भविष्याचे निर्णय घेतले पाहिजेत. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) पुढील काळात काय धोरण स्वीकारते, यावरही भारतीय शेअर बाजार अवलंबून असेल.
Mutual Fund : 2024 मधील 5 सर्वोत्तम म्युच्युअल फंड्स ज्यांनी दिले उत्तम रिटर्न्स
